Дыялогі з маладымі драматургамі. Юлія Спічакова: п'еса «Аморе», зварот да асабістага жыццёвага досведу і ўнутраныя канфлікты.

Новы «Дыялог» пра новую п'есу, якая нарадзілася на ХIII Міжнароднай драматургічнай лабараторыі. Размаўляла і запісвала Яўгенія Бачыла – рэдактар ЦБ.

Аўтар: Юлія Спічакова.

Самаіндэнціфікацыя: Я з Магілёва.

Выпадковая фраза: «Усё будзе добра».

П'еса: «Аморе».

Галоўная гераіня – Ліна Море, яна:

1. 1. Жыве на востраве Белы бераг, вывучае «мёртвую» мову, шмат часу праводзіць ля помніка свайго бацькі –> не можа прыняць смерць бацькі і з'яўлення ў сям'і новага мужчыны – рыбака Косці;
2. 2. Ледзь не тоне падчас рыбалкі з Косцей –> крадзе ключы ад лодкі, а таксама грошы сваёй настаўніцы –> плануе тайны пабег з інтэрнэт-сябрам Колем;
3. 3. Даведваецца, што мама цяжарная –> уцякае з дому да лодкі, пакуль настаўніца з бацькамі падазраюць яе ў крадзяжы ключоў і грошай;
4. 4. Разумее, што Коля яе кінуў –> спрабуе ўплыць адна;
5. 5. Тоне, сутыкаецца са шчаслівымі бачаннем –> дзякуючы Косцю аказваецца на беразе –> адкрывае свае думкі рыбаку, будучы гатовай прыняць яго ў сваё жыццё;
6. 6. Развітваецца з помнікам бацьку –> разам з мамай і Косцям уплывае з Белага берага.

Остров называется красиво — Белый берег, а ощущается как просто провинциальный город в хорошую погоду, когда еще можно ходить без куртки. Все расположено на самом лучшем месте любого города — на набережной. И в любой точке Белого берега находишь себя в окружении чешуйчатой воды. В центре острова-города, между домом с черепичной крышей и школой, стоит статуя великому человеку, чтобы чтить его память. Лина сидит на холодном постаменте у памятника и читает ему книгу «Теория других берегов», немного запинается.

ЛИНА МОРЕ. «Каждое сообщение — акт рождения интерпретаций, где два острова неизбежно остаются разделенными океаном непонимания».

Комментирует прочитанное.

ЛИНА МОРЕ. Жизненно.

Продолжает читать.

ЛИНА МОРЕ. «Мы можем кричать от одного берега на другой, но каждый раз, когда звук достигает нового уха, он приобретает новое „Я“, новое значение, которое всегда будет интерпретироваться иначе, чем хотел сказать автор. В этом и заключается суть «Теории других берегов» — трагедии и комичности отношений субъектов и объектов.

Комментирует прочитанное.

ЛИНА МОРЕ. Хорошо сказал…

Перечитывает.

ЛИНА МОРЕ. Каждый раз, когда звук достигает нового уха, он приобретает новое «Я», новое значение, которое всегда будет интерпретироваться иначе, чем хотел сказать автор.

Сбивается на мысли.

ЛИНА МОРЕ. А мама говорит, что это называется «он просто сложный человек». Это она про тебя, да… Хочешь, прочитаю тебе свою любимую часть из твоей книги? Сейчас.

Лина возвращается на форзац книги и читает.

ЛИНА МОРЕ. «Посвящается моей дочке Ангелине». Это лучшее, что ты когда-либо    написал. Так просто и так красиво.

Лина закрывает книжку. Прижимает ее к сердцу и пытается почувствовать тепло слов.

 

Яўгенія. У п'есе «Аморе» ты стварыла незвычайны свет: дзяўчынка жыве на далёкім востраве, размаўляе з помнікам свайго бацькі, вучыць, ужо нікому не патрэбную «мёртвую» мову, у гэта ўсё ва ўмовах рэалістычнай гісторыі. Як нарадзіўся такі кантэкст?

Юлія. Востраў прапанавала Каміля Хусаінава, пасля чаго я зразумела, што знайшла свайго рэжысёра-напарніка і ідэю, якая захапіла мяне ў бясконцым «я не ведаю». З'яўленне ў сям'і новага чалавека нагадвае само існаванне на востраве: вы з маці сам насам з вадой( чытайце слязьмі), і тут ніадкуль з'яўляецца чалавек, які гатовы забраць вас з гэтага незвычайнага месца. Менавіта так у мяне і было.

Яўгенія. Ведаеш, хацела запытацца, чаму адгукнуўся менавіта востраў, а не які-небудзь іншы свет, які выпукляе адасобленасць. І на працягу нашай размовы зразумела: востраў - неспадзяваная кропка сярод бясконцай вады, вобраз татальнай адлучанасці ад свету.

Юлія. Так, гэтак адчуваецца сусвет, калі табе 13 гадоў: ён вельмі вялікі, у ім увесь час нешта адбываецца, але ты жывеш у сваёй закрытай прасторы, якая абмежавана тваімі блізкімі людзьмі. Гісторыя, якую я апісала – гэта погляд на рэчы, з якімі сутыкаецца менавіта падлетак.

Яўгенія. Які ён – твой востраў?

Юлія. Мне ён уяўляецца менавіта ў форме круга, як у казках і мульціках. Гэтак я адчуваю канцэпт сям'і. Калі б стварала вобраз дакладнай рэальнасці, то была б самая звычайная кватэра...

Яўгенія. Чаму новы муж маці – менавіта рыбак?

Юлія. «Аморе» – мой першы тэкст, аб'ёмам больш ўа тры старонкі. Я была ўпэўнена, што ў мяне не атрымаецца, таму ўвесь час шукала самы просты спосаб пазбегнуць правалу. У нейкі момант зразумела, што трэба звяртацца да ўласнай гісторыі: мама пайшла замуж другі раз, калі мне было 21 год. Памятаю, прыехала дадому і ўбачыла на балконе вялізарную трохпавярховую сетку, у якой сушылася рыба... Затым на лабараторыі мы выдумлялі розныя асацыятыўныя вобразы, звязаныя з фігурай рыбака: напрыклад, ён смярдзіць рыбай. Але гэта ўжо нараджалася ў працэсе.

Школьный класс напоминает кукольный, с партами, слишком низкими для настоящих учеников. За окном бушует море. За учительским столом интеллигентная старушка с маленькой сумочкой — Марика Свановна, последний носитель мертвого соленого языка, которому она учит Лину — свою единственную ученицу. Голос учительницы в пустом классе звучит, как шепот прибрежного ветерка.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Когда поднимается буря, мне кажется, что все наши предки собрались за одним столом. И почему-то выбрали для этого именно мою голову. Начнем с проверки домашнего задания, а там посмотрим… если я доживу (шепчет себе под нос).

ЛИНА МОРЕ. Марика Свановна, я тетрадку дома забыла.

УЧИТЕЛЬНИЦА (вздыхает). И что мне с тобой делать?

Лина молчит.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Когда я учила твою маму, она тоже не делала домашнее задание. Но знаешь, что мне нравилось? Она никогда не сдавалась, врала до последнего. Я 70 лет учу детей соленому языку, и поверь, я знаю, когда мне врут.

ЛИНА МОРЕ. Я не вру.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Я знаю. Скажи честно, ты думаешь мне это все за 1000 денег надо?

Лина не понимает вопроса и молчит.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Вот и я думаю… Хорошо, Лина выходи к доске.

Лина выходит к доске.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Язык рождается тогда, когда мы на нем общаемся. Расскажи мне на соленом… о чем? Давай расскажи о своей семье. Начнем с легкой темы.

ЛИНА МОРЕ. МоCОяСЯ сеСЕмьяСЯ — эCЭтоСО маСАмаСА иСИ яСЯ…МоСОй паСАпаСА… Я слово забыла…

Делает паузу, Марика Свановна подсказывает.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Ну не помнишь, скажи что-нибудь    другое. Неважно. Мой папа ушел из жизни, заснул вечным сном, отправился на тот свет, сыграл в ящик, склеил ласты, переехал на небеса.

ЛИНА МОРЕ. Я не это хотела сказать.

УЧИТЕЛЬНИЦА. Хорошо, давай дальше.

ЛИНА МОРЕ. МоCОяСЯ сеСЕмьяСЯ…

Делает долгую паузу, вспоминает.

ЛИНА МОРЕ. Марика Свановна, а как будет «парень мамы»?

Лина смотрит на учительницу, она заснула. Фантазия Лины: целый класс зрителей, она им рассказывает.

ЛИНА МОРЕ. МоСОяСя сеСЕмьяСя… Ну и бред! Нет, ну нет ни в одном мертвом языке слов, чтобы описать, во что превратилась моя семья. И что мне за это теперь кол ставить? Вы как вообще думаете, мне это все за 0 денег надо? Вот и я думаю.

У меня была нормальная семья, а теперь ее нет. Когда я спросила у мамы: «Ты любила когда-нибудь    ?» Она сказала «да, но». Какое еще дано? Это же не задача по математике. Дано: Было три человека в семье, стало два. Что будем делать? Говорит, мы должны жить дальше вдвоем. Так и сказала: «Вдвоем». А потом нашла в сети рыбака и такая: «Мы говорили 8 часов подряд». Я не знаю, о чем она так долго могла говорить. Значит есть в моей маме или в нем что-то    такое, что можно слушать 8 часов без остановки. Полный бред. Моя мама не любит свою работу, и поэтому каждый час там тянется вечность. А вот когда она с рыбаком, она на него, на время, вообще не смотрит. Иногда я Костю, так этого рыбака зовут, не вижу и не слышу, но я все равно знаю, что он где-то    рядом с моей мамой сидит.

Рыбак с мамой сидит за одной партой в классе, как одноклассники Лины.

ЛИНА МОРЕ. Потому что мама все время смеется. У меня мама не смеется просто в любой обычный день. Смех мамы — это всегда праздник.

 

Яўгенія. Але гераіня тваёй п'есы нашмат маладзейшая, яна вучыцца ў сярэдняй школе. З чым звязаны зварот менавіта да такога ўзросту?

Юлія. Я ніколі так часта не казала пра развод сваіх бацькоў, як у перыяд работы над тэкстам. Слухала другіх людзей і зразумела, што наш досвед вельмі падобны. Але ж пры гэтым у кожнага свой кантэкст – узрост, характар, іншыя абставіны. Напрыклад. Сябра расказваў, як ён называў айчыма татам, а пасля ад гэтага было вельмі сорамна. У мяне такога не было, але магу зразумець гэта жаданне пабыць сентыментальным рамантыкам, пажыць у казцы. Усё гэта сфарміравала ў мяне інтарэс да вывучэння рэакцый розных людзей на адну выяву.

Яўгенія. Як ў цябе ў цэлым праходзіў працэс знаёмства з працэсам стварэння п'есы?

Юлія. Быў страх парушыць першапачатковы план. Мы накідалі нейкую ідэю, стварылі прапанаваныя зыходныя становішчы, а пасля... трэба некуды рухацца, але такім чынам, каб не парушыць драматургічныя законы. Я не пасмела ламаць ужо створаную структуру, але ўсярэдзіне напрацаваных ліній спрабавала пакінуць для сябе нейкія новыя моманты. А яшчэ, калі з'язджала з лабараторыі, наогул не разумела, у чым змяшчаецца ідэя гэтага тэксту, як яе дакладна і правільна сфармуліраваць. Пры гэтым, мне кожны ўдзельнік казаў, што ў мяне ўсё гатова, толькі гэта трэба напісаць, а я зусім не разумела, менавіта што гатова.

Яўгенія. А што зараз, праз год пасля лабараторыі.

Юлія. Я прыдумала сабе сэнс. Калі пачала пісаць, захапілася рознымі філасофскімі ідэямі і думкамі. Тады здавалася, што яшчэ доўгі час філасофія будзе маёй «рымскай імперыяй». Мабыць, зараз модна захапляцца такім відам пазнання, і вось я таксама на гэта павялася, але мне насамрэч гэта было вельмі цікава. Я шмат чытала Ралана Барта – французскага структураліста, які напісаў розныя работы пра значэнне і сэнс слоў, пра інтэрпрэтацыі тэкстаў. Гэта было не зусім зразумела, але вельмі адгукалася: я быццам бы знаходзілася ў сістэме з гэтымі кніжкамі. Вядома, я ў любым выпадку не ўсё зразумею, але ніхто не забараняе падкрэсліваць і браць для сябе ўсё, што мне цікава. У працэсе вывучэння гэтых работ зразумела, што мне асабліва важны вонкавы канфлікт, альбо непасрэдная работа над унутранымі трыгерамі вельмі быстра прывяла мяне да раздражняючых рэфлексій і драм.

Яўгенія. Але ў выніку вонкавы канфлікт усё роўна «перацячэ» ва ўнутраны...

Юлія. Так. Думаю, усё будуецца на «смерці языка любві». Гэта фраза стала нейкім выратаваннем для мяне, бо тлумачыла мне самрй, што я пішу – развагу аб словах. Бо, як мне здаецца, смерць языка любві – гэта момант у жыцці дзіцяці, калі ён больш нікога не можа называць татам. Можа прыйсці новы чалавек, але ён ужо не будзе татам, ён – айчым. І вось як гэта слова будзе разумець дзіця? Умяшчае лі ў сябе гэта слова нейкую любоў? Ці любоў пайшла разам са смерцью бацькі?

 

Лина и рыбак в лодке еще не проснувшегося моря. Морской воздух ощущается по-особенному. Рыбак молча готовит снасти, Лина держит в руках папину книгу. Тишина давит.

ЛИНА. Ты меня боишься?

РЫБАК. C чего ты взяла?

ЛИНА. Ты всегда молчишь, когда я рядом.

РЫБАК. А ты хочешь, чтобы я тебе что-то    рассказал?

ЛИНА. Нет. Просто… просто говори что-нибудь    . Мне не нравится, когда тихо.

Рыбак объясняет, как управлять лодкой.

РЫБАК. Смотри, если хочешь повернуть, крути руль — вправо и влево. Чтобы она поехала быстрее, жмешь вот сюда — это газ. А если совсем ничего не трогать, просто будет плыть, куда несет море.

Лодка покачивается, издает странные звуки.

ЛИНА. Что это?

РЫБАК. Плавать умеешь?

Лина боится, погружается в эти свои мысли и прижимает книгу к себе, рыбак смотрит во внутренности лодки.

ЛИНА. Ну все, я умру. В лодке с маминым парнем. Ну, спасибо, Коля. А детям вообще ставят памятники? Это глупый вопрос. За что? За то, сколько раз я могла умереть и не умирала, а просто била коленку? Если я выживу, я что-нибудь    сделаю. Ох, как же я что-нибудь    сделаю. Не хорошее, не пустяковое, сразу великое, как «Теория других берегов». Папа, я тебе обещаю.

РЫБАК. На, надень жилет.

Лина надевает жилет, успокаивается. Рыбак проверяет сети.

ЛИНА (бетонному папе). Спасибо.

РЫБАК. Не за что.

ЛИНА. Это я не тебе… Ну, в смысле, тебе, конечно. С кем мне еще разговаривать.

Рыбак достает сети. Внутри — серебристая рыба. Он сразу отпускает ее обратно.

ЛИНА (бесится). Что ты сделал???

РЫБАК. Первый улов нужно вернуть морю. Это каждый рыбак знает.

ЛИНА. Да мы тут теперь весь день проторчим. А мне еще и домашку, и… ладно, не хочу говорить.

Яўгенія. А чым для цябе ў прынцыпе з'яўляюцца словы?

Юлія. Магчыма, гэта індыкатар паразумення паміж табой і грамадствам.. Вельмі складана, калі незразумела. З гэтым я сутыкаюся і штодзённым жыцці, і ў працэсе напісання тэксту: людзі не разумеюць, што ты маеш на ўвазе, таму трэба шукаць іншую формы, каб выказаць свае думкі. Мабыць, у гэтым і схаваны страх парушыць першапачатковы план: скрочыш убок ад зададзенай структуры – усё адразу стане бязглуздым і бессэнсоўным. Насамрэч мне хацелася быць незразумелай, але пры гэтым... у фінале аказацца зразумелай.

Яўгенія. Ведаеш, быццам табе важна прыйсці да рацыянальнага праз ірацыянальнае. Ты свядома дазваляеш сабе быць сабой, без асаблівай фільтрацыі. Па-сапраўднаму зацікаўленыя людзі прымаюць тваю не да канца ясную і структураваную прыроду, пачынаючы цалкам разумець усё, што ты хацела данесці.

Юлія. Вось гэта крута! Толькі нядаўна пачула такую фразу: калі ты разумееш тэму, то не трэба пра яе пісаць, таму што ты пазбаўляеш сябе і свой тэкст даследавання». А мне даследаванне вельмі важна: пачуццё згубы і пакінутасці, з якім я некалі сутыкнулася прайшло, але засталося незафіксаванымі, я не зрабіла ніякіх дакладных крокаў, каб перайсці з кропкі А ў кропку С. Проста так адбылося. І п'еса, працэс яе напісання, сталі для мяне правадніком для разумення, як адбываецца страта і як адчуваецца новы віток жыцця.

Жэня. Гэта складаная эмацыянальная работа, бо табе даводзіцца нанова перажываць нездаровы досвед.

Юлія. Магчыма, смерць – гэта не страта, бо сувязь з чалавекам, які сышоў, усё роўна застаецца. Страта быццам становіцца ўспамінам... Цікава, што падчас работы над п'есай, мне больш за ўсё падабалася ўстаўляць у тэкст нейкія жыццёвыя моманты, я быццам іх па-новаму перажывала. П'еса пачынаецца з роздуму пра тое, што я птушкай ляжу на плячах таты. Магчымасць гэта апісаць для мяне вельмі каштоўная, бо з часам падобныя моманты сталі ўспрымацца як нешта далёкае, ужо сышоўшае. Дзе і каму магу гэта сказаць: «Я- птушка»?. Як такую карціну наогул можна ўявіць? А п'еса... яна дае прастору для стварэння абставін, у якіх я магу быць сабой і казаць нешта такое, што ў рэальным жыцці не мае аніякай сілы.

Яўгенія. Ці не перастаюць твае ўспаміны быць менавіта «тваімі», нечым асабістым і патаемным?

Юлія. Шчыра кажучы, мяне пачало паціху крыўдзіць, што ўсе бачаць у гэтай гісторыі менавіта мяне. Гэта выклікае непрыемныя адчуванні ад самой сябе... Быццам у выніку аказваецца, што я стварыла гэтую п'есу з-за адчування слабасці, а не з жадання ўзгадаць нешта, пайсці ў класнае даследаванне. Устаўляючы ў сюжэт моманты з сучаснага жыцця, я быццам дазволіла зрабіць сабе тое, што хацелася. Мне насамрэч было здорава падчас напісання тэксту, але не ведаю, ці атрымаю задавальнення ад ужо напісанага...

 Лина пытается дозвониться Коле с самой высокой точки на острове. Она сидит на шее у Бетонного папы, свесив ноги.

ЛИНА МОРЕ. Коля, ты не представляешь, чего мне стоило тебе позвонить.

КОЛЯ. Ты где?

ЛИНА МОРЕ. На вершине мира. В смысле, у папы на плечах. Тут связь получше ловит.

КОЛЯ. Ты сумасшедшая.

ЛИНА МОРЕ. Знакомься, мой папа.

Лина переводит телефон на памятник.

КОЛЯ. Здрасте.

ЛИНА МОРЕ. Я думаю ты бы ему понравился. Вы очень похожи.

КОЛЯ. Чем?

ЛИНА МОРЕ. Глазами. Коля, мне столько тебе надо рассказать…

КОЛЯ. Лина, меня мама зовет, увидимся позже.

Конец связи. Лина продолжает разговор с Бетонным папой.

ЛИНА МОРЕ. Слышал? Увидимся… Он так и сказал, ждет меня… Ты же меня отпустишь?

Бетонный папа молчит.

ЛИНА МОРЕ. Я бы взяла тебя с собой. Но ты слишком тяжелый. И тяжелый — это уже не как человек. А реально тяжелый, как бетон.

Лина слезает с шеи, пытается сдвинуть папу с мертвой точки.

ЛИНА МОРЕ. Я больше не могу тебе читать. Давай просто поговорим? Без теорий. Ну чего ты молчишь? Молчание — это знак согласия. Давай, скажи что-нибудь    . Ну давай. Скажи «не уезжай», скажи «останься», хоть что-нибудь    скажи. Я не люблю, когда тихо.

Фантазия Лины: Лина слышит, как с ней разговаривает береговая ласточка, которая гнездится в трещине ее отца.

ЛИНА МОРЕ. Привет!

Береговушка ей отвечает.

ЛИНА МОРЕ. Папа?

Лине кажется, что они с папой снова птички. Чирикают.

ЛИНА МОРЕ. Папа, я тебя слышу. Лети ко мне в ладонь.

Птичка садится в ладонь, продолжает чирикать.

 

Яўгенія. Шчыра кажучы, гэта гісторыя пра цябе альбо пра другіх людзей, якія сутыкаліся з такім жа кантэкстам, як і ты?

Юлія. Мабыць, пра мяне, але з пазіцыі арыентавання на асабісты пачуццёвы досвед. Дзіўна, дарэчы: у першы дзень лабараторыі я агучыла, што зусім не люблю канфлікты, у мяне яны цалкам адсутнічаюць у жыцці. Затым зразумела – не трэба браць канфлікты звонку, таму што глеба для іх ужо падрыхтавана ў ва мне. Але мне дагэтуль не камфортна, калі ў тэксце бачаць менавіта маё асабістае выказванне. І здаецца ад гэта не павінна быць сорамна, але сорам усё ж прысутнічае. Атрымоўваецца, і тут канфлікт узнікае ўнутраны.

Яўгенія. Ты не хочаш быць часткай свайго жа свету?

Юлія. Проста для мяне гэта таксама нейкае адкрыццё: даведацца, што мяне так крыўдзяць аналагі з маім жыццём. У ва мне падобных ірацыянальных канфліктаў зашмат. Напрыклад: спачатку радуюся, што прыдумала нейкі сімвал, а затым горка – у галаве гэта выглядала больш крута.

Яўгенія. Наогул, вельмі цікава адсочваць, як у розных людзей складаецца гэта характарна-сімвалічная сістэма. Часам, яна ствараецца наўмысна, я так некалі рабіла. А ў многіх наадварот, нараджаецца самам па сабе.

Юлія. У мяне, у большасці, сімвалы і адсылкі ствараліся самі па сабе. Тая гісторыя, калі нешта « ад балды» напісаў, а затым сам дадумваеш гэтаму апраўданне. Гэта дужа крута, бо атрымоўваецца, што у мяне атрымалася сябе адпусціць і зрабіць так, як адчуваю. Уціхамірыла рэфлексную і канфліктную часткі сябе. Пасля гэтай п'есы я нічога не пісала, таму, што дагэтуль адыходжу ад працэсу.

 

В это же время Лина с вещами сидит на берегу.

ЛИНА МОРЕ (вздыхает). Ну я уже 10 раз это прочитала, и я все равно ничего не могу понять.

Смотрит в телефон и перечитывает переписку с Колей, чтобы еще было больнее.

ЛИНА МОРЕ. Я пишу ему: «Я готова ехать». Он спрашивает: «Куда?» Но он же сам меня звал. Я же помню, как он сказал «Приезжай в Шумск». Я пишу: «Я еду в Шумск. У меня не будет интернета. Где мы встретимся?» А он мне: «Лина, ты прикалываешься?» Вот это «Ты прикалываешься?» меня конкретно выбесило. Значит, это все для него шутка. Надо было ничего больше не отвечать, а я все равно отвечаю: «Нет, я серьезно». А он: «Я не думал, что ты реально приедешь». Вот, а что он думал тогда?

Лина выбрасывает телефон в море от злости. Он оставляет круги на воде.

ЛИНА МОРЕ. Все, теперь я точно ему больше ничего не напишу. И не нужен мне никакой Шумск. Мне нужен берег, где меня реально ждут.

Отплывает в темноту.

ЛИНА МОРЕ. Так, как тут это делается?

Лодка заводится.

ЛИНА МОРЕ. Ну все, море, решай мои проблемы.

Лодка качается на воде.

 

Яўгенія. Ведаеш, я не здарма вярнулася да сімвалаў: калі мы казалі пра востраў і яго ўплыў на ідэю, я зразумела, што рыбак – гэта адзін з малой колькасці людзей, які можа ўтаймаваць «ваду» і прабіцца да чалавечай адасобленасці. І дужа дзіўна, як твой асабісты досвед злучыўся з вобразна-сімвалічным бокам твайго тэксту.

Юлія. Мне здаецца, яшчэ вельмі файна сходзяцца кантрасты: тата паказаны ў п'есе як бы акрыленым, «птушыным». Косця жа – просты рабочы, ад якога пахне рыбай. Я пра гэта таксама думала: побач з табой нешта значнае, раней не злоўленае, а ў цябе атрымалася злавіць.

Яўгенія. Выдатна, што такія супрацьлегласці могуць стаць тваёй любоўю – чалавечай, сямейнай, ціхай. Трэба проста прызнаць, што ты здольны палюбіць нават ненавісны пах рыбы.

Юлія. Так, але б мне не хацелася, каб была думка пра тое, што гэтай любоўю можа стаць хто абы хто, той мужчына, які першым зойдзе ў хату.

Яўгенія. На мой погляд, у п'есы ты звяртаешся да дакладнай асобы, быццам у гэтай гісторыі не можа быць нікога другога акрамя рыбака Косці. Толькі з ім Ліна можа дазволіць сваёй маме і сабе ўплыць некуды ў новае жыццё. Сам пасыл тэксту зводзіцца да таго, што аднойчы такі чалавек прыйдзе, і ты сам, нават супраць сваёй волі, адчуеш з ім сувязь.

Юлія. Ну так, Ліна дазваляе сабе развівацца. Але пры гэтым не варта падкрэсліваць, што пачалося нейкае шчаслівае жыццё. Проста ў некага атрымалася «прабіць» гэтую адасобленасць, памагчы падлетку перамагчы страх зайсці ў ваду, якая абкружвае востраў. Гэта ўжо добра.

 

Рыбак тянет Лину вверх, забирает у воды. Она не сразу понимает, что снова оказалась на берегу. В глазах все плывет.

ЛИНА МОРЕ (тихо). Папа…

Костя садится рядом с ней и просто остается в тишине, пока Лина не приходит в себя.

ЛИНА МОРЕ. Где я?

РЫБАК. На берегу. Ты в безопасности.

ЛИНА МОРЕ (вздыхает). Блин.

РЫБАК. Лина, ты как?

ЛИНА МОРЕ. Я думала я умру. Какая разница, все равно мама меня убьет.

РЫБАК. Мы ей ничего не скажем.

ЛИНА МОРЕ. Почему?

РЫБАК. Потому что я тоже еще пожить хочу.

Лина смеется, смех переходит в кашель.

ЛИНА МОРЕ. Я что-нибудь    перед смертью говорила? Мне снился странный сон…

РЫБАК. Какой?

ЛИНА МОРЕ. Не хочу рассказывать.

РЫБАК. Почему?

ЛИНА МОРЕ. Потому что никому никогда не интересно слушать про чей-то сон.

РЫБАК. Это ты чего так решила?

ЛИНА МОРЕ. Ну потому что во сне все похоже на бред. А потом еще забудешь половину и получается все какими-то кусками. Одновременно обо всем и ни о чем.

РЫБАК. Рассказывай, я все равно в драматургии ничего не понимаю.

ЛИНА МОРЕ. Ну ладно, но я тебя предупреждала. В общем… Сначала просто везде море. И я иду по нему просто как по песку ногами. Но в какой-то момент тяжело уже идти, как будто ног не чувствую. И я проваливаюсь. А потом не помню почему, но я уже в школе у доски. И я стою у доски, с ногами уже все нормально. Мне надо отвечать, а у меня уже что-то    с языком. Как будто он от меня отдельно. Я знаю, что он у меня есть, но он мне уже не подчиняется. И я пробую сказать что-то    — а ничего не могу. Ни звука. И учитель тоже был странный. Не Марика Свановна, а кто-то    другой. Какое-то знакомое лицо, но во сне всегда непонятно, где ты такое уже видел. И вот я все-таки этим языком, хоть и тяжело, что-то    начинаю говорить. И вот чувствую прямо каждую букву, как говорю. Как будто это все по-настоящему мертвым языком. И мне очень стыдно, что я это сказала. Я так глупо выглядела в тот момент. Я думаю лучше бы я умерла. Такой позор. А потом все. Я просыпаюсь.

РЫБАК. И приснится же такое.

ЛИНА МОРЕ. Точно ничего не говорила? Там одно какое-то было слово. Такое… простое…

РЫБАК. Может не такое уже и важное было слово, раз забыла.

ЛИНА МОРЕ. Все равно оно у меня как-то    из головы не выходит.

РЫБАК. Может шляпа?

ЛИНА МОРЕ (задумалась). Шляпа… Точно, шляпа.

Пытается произнести так, как будто ей сказать это очень сложно.

 

Яўгенія. З нашай размовы у мяне склалася адчуванне, што сутыкненне з драматургіяй стала для цябе важным паваротам у тваім жыцці.

Юлія. Гэта была вельмі важная падзея. Пасля «Аморе» я нічога не пісала, таму што да гэтага часу прыходжу ў сябе. Да гэтага я працяглы час займалася стэндапам, а ў жніўні 2024 года паехала на камедыйны фестываль, дзе і даведалася, што патрапіла на лабараторыю. Я не ўспрыняла гэта як «ну вось паеду, калі прайшла адбор». Наадварот, сказала сабе, што пераходжу з адной гісторыю ў другую. Выступленне – гэта быстрая рэакцыя. Ты атрымоўваеш увагу, але ў доўгатэрміновай перспектыве ты ўвесь час незадаволены. Хацелася нешта памяняць.

Яўгенія. Атрымалася?

Юлія. Вядома. Шчыра кажучы, сядзець дома і безупынна пісаць – гэта складаная праца. Ты застаешся сам-насам са сваімі сумневамі. Знаходзіцца ў атачэнні людзе, якія пішуць таксама не проста, таму што ўвесь час павінен быць гатовым да чужых пытанняў, нязгодай, інтэрпрэтацыяй. У нейкі момант ты наогул перастаеш разумець, якая з выказаных ідэй блізка табе, а якая проста «правільная». Я вельмі спадзявалася, што буду вытрымліваць гэты стан і нейкім чынам атрымоўваць асалоду ад працэсу працяглы час, але ці атрымоўваецца гэта ў мяне... адкрытае пытанне.

Яўгенія Быццам ты працерушыла сябе, і трэба проста пажыць з гэтымі зменамі.

Юлія. Мабыць, так... Насамрэч, я да гэтага часу быццам адыходжу ад лабараторыі, не гледзячы, што прайшло больш за год. Быццам увесь час скачу некуды, спрабуючы знайсці нейкі дакладны жанр, форму для сябе, дзе не будзе аніякіх абмежаванняў. Хаця яны ўсе буквальна ўва мне, у рэальнасці іх проста не існуе.

Пару месяцев спустя. На берегу рядом с памятником бетонного папы стоит новый памятник — бетонная учительница. Рыбак аккуратно заносит пакеты в лодку.

РЫБАК. Так, кажется, это был последний. Все на борт.

Капитан рыбак садит в лодку беременную маму в пляжной шляпе с широкими полями. А потом протягивает руку Лине.

ЛИНА. Сейчас, мне нужно еще попрощаться.

Лина подходит к cвоим бетонным учителям.

ЛИНА. (бетонной учительнице). А знаете, вы были правы. Слов действительно не хватает. И тогда надо что-то    делать. Не хорошее, не пустяковое, сразу великое.

ЛИНА. (бетонному папе). А тебе я уже все сказала.

Лина возвращается в лодку.

РЫБАК. Можем ехать?

ЛИНА. Да.

Лодка начинает отплывать от берега. Учительница и папа становятся все дальше от берега. Лина машет им. Перестает махать. Лодка продолжает двигаться по воде, не зная, куда она плывут.